In veel nieuwsberichten doet de ronde dat er veel banen op de tocht staan met de komst van generatieve AI. De Amerikaanse futuroloog en hoogleraar Bryan Alexander geeft twaalf vaardigheden die volgens hem essentieel zijn om relevant te blijven als docent in het tijdperk van AI.
1. Leg uit hoe je met AI en technologie omgaat
Momenteel word je als docent vaak al (lang) betaald om met ICT en vaak ook AI om te gaan. Denk bijvoorbeeld in het vo en vho aan het werken met een digibord of digitale methode. Of denk in het mbo bij een opleiding Techniek aan een instructie over het instellen van een computergestuurde machine. Of denk ten slotte bij het wo aan hoe je correlaties vaststelt met behulp van SPSS. Met generatieve AI moet je als docent echter een stapje verder denken. Aan de slag met hybride intelligentie: leerlingen en studenten leren hoe ze het beste met technologie om kunnen gaan.
2. Moedig een kritische houding aan ten aanzien van technologie
Er is veel ‘wauwgevoel’ bij de mogelijkheden van chatbots zoals chatGPT. ChatGPT is voorafgetraind (de ‘P’ staat voor ‘pre-trained’) op een bijzonder grote dataset. Maar ondanks dat ChatGPT lijkt na te denken, waarschuwen verschillende critici dat de bot maar één trucje heeft, namelijk voorspellen wat het volgende woord wordt. En wat te denken van zaken als het torenhoge energieverbruik van AI? Of het feit dat veel ontwikkelaars van AI in sommige gevallen niet weten waarom een AI iets heeft ‘geleerd’?
3. Bied emotionele steun
AI is nu ook hard op weg om onze gedachten en mogelijk gevoelens te kunnen lezen. Maar wij mensen blijven daar voorlopig nog altijd het beste in. Volgens Gert Biesta, professor en hoogleraar in de onderwijspedagogiek, zijn socialisatie en persoonsvorming de kerndomeinen in het onderwijs. Het is praktisch onmogelijk om je die zaken voor te stellen zonder emoties. Emoties en menszijn blijven altijd onlosmakelijk met elkaar verbonden, en dus ook in onderwijs waarbij AI een grote rol speelt.
4. Zet groepswerk in als werkvorm
GPT’s zoals Bard en ChatGPT zijn op dit moment vooral gericht op één gebruiker. Interactie met groepen kunnen ze (nog) niet zo goed. Omgaan met mensen en grote groepen mensen is toch vooral iets waar mensen zelf goed in zijn, niet computers.
5. Help ze met de vraag ‘Wat moet ik nu leren?’
Bied tips en advies over hoe ze de periode het beste doorkomen. Welke volgende stapjes kunnen leerlingen of studenten zetten? Stel leerlingen en studenten loopbaanvragen waarbij ze iets leren over zichzelf, hun ambities en wat ze willen.
6. Motiveer ze om te leren wat ze moeten leren
Het klinkt misschien vreemd, maar leren hoeft niet altijd leuk te zijn. Niet alle leerlingen zijn even geïnteresseerd in de grondwet. Toch weten we als docenten dat onze democratische vrijheden, rechten en plichten hier onlosmakelijk mee verbonden zijn. AI vindt het momenteel erg lastig om thema’s die betrekking hebben op mens, maatschappij en onze verworvenheden in te zien.
7. Structureer het leren over langere tijd
Alexander zegt hierover dat het weliswaar heel makkelijk is om met een chatGPT iets ‘kleins’ te leren, zoals wat het Spaanse woord voor hond is. Echter, veel studenten en leerlingen, zeker in een tijd waarin onverdeelde aandacht schaars is, worstelen juist met het vasthouden van hun leerproces op de lange termijn.
8. Bescherm ze in hun leerproces
Leren betekent vaak ook ontdekken dat er meerdere kanten zitten aan een verhaal. Het is belangrijk dat leerlingen weten wat de VOC was en deed, maar ook wat de keerzijde ervan was, en dat we ondanks onze trots, ook wel kritisch mogen zijn soms. Als docent is het belangrijk dat je een (psychologisch) veilige leeromgeving creëert. Dat laatste geldt bovendien ook voor het werken met AI in de les. Van mensen weten we dat ze door een subjectieve bril kijken naar de wereld. AI is in dat opzicht ook bevooroordeeld want het is getraind op door ons aangeleverde data. Toch zit er iets heel naars aan machines die bevooroordeeld zijn.
9. Wakker hun nieuwsgierigheid aan
AI kan misschien wel de ‘honger’ naar nieuwsgierigheid stillen, maar het aanwakkeren van die nieuwsgierigheid, het enthousiasmeren en opwekken van die vonk, dat blijft echt mensenwerk.
10. Leer ze kritisch denken
Ja, dat klopt, dit punt overlapt erg met punt twee, maar toch is dit anders. In het bijzonder is het belangrijk om kritisch te denken te zien als een vaardigheid waarbij je aan ‘waarheidsvinding’ doet. De hoeveelheid informatie die dagelijks de wereld ingeslingerd wordt, neemt exponentieel toe. Als iedereen toegang heeft tot generatieve AI, bijvoorbeeld om te helpen bij copywriting van blogs, dan gaat dat alleen maar nog sneller. Meer informatie betekent per definitie minder tijd om bijvoorbeeld per tekst ergens echt goed kritisch naar te kijken. Minder kritisch betekent automatisch dat we als mens sneller ‘in het ootje’ genomen kunnen worden, of dat samenzweringstheorieën weelderig tieren.
11. Stimuleer hun creativiteit
Creativiteit, het bedenken en maken van dingen die nog niet bestaan, is diep menselijk. Dat AI creatief kan zijn, dat weten we nu al wel. Maar is de creativiteit van een generatieve AI hetzelfde als menselijke creativiteit? Dat is een lastige vraag, niet op de laatste plaats omdat er alleen al voor creativiteit honderden verschillende definities zijn. En over de vraag of generatieve AI cultuur kan scheppen, wordt nog volop gediscussieerd. Dat betekent dat het als docent belangrijk is dat er op het stimuleren van creativiteit wordt ingezet.
12. Doet het voor
Iets voordoen en dat leerlingen/studenten het nadoen, is een van de meest basale manieren waarop we leren (Bandura 1977). De robotica, die ernaar streeft om een robot te laten bewegen als een mens, maakt met rappe schreden vorderingen. Maar om echt iets tot in de haarfijne puntjes iets uit te leggen, is wel echt meer nodig. Doe als docent dus fysiek dingen voor, hoe je iets zegt, moet doen en maken.
Bronnen:
- N.B. De bovenstaande tekst is niet gegenereerd met chatGPT, maar uit nieuwsgierigheid en met passie zelf geschreven.
Jordy Pellemans 
Jordy Pellemans